ศิลปะ คือสิ่งที่มนุษย์สร้างสรรค์ขึ้นมาเพื่อให้การสื่อสารทางอารมณ์ สร้างจากความรู้สึก อารมณ์ หรือสุนทรียภาพ งานศิลปะนั้นถูกแบ่งออกมาเป็นหลากหลายประเภท ซึ่งแต่ละประเภทนั้นมีลักษณะที่แตกต่างกันออกไป ตามความถนัดและความสามารถของแต่ละบุคคลที่ได้สร้างสรรค์ชิ้นงานเหล่านี้ขึ้นมา จากอารมณ์ หรือสิ่งนึกคิดต่างๆ ที่มีวัตถุประสงค์ให้ผู้ที่ได้เห็นนั้นชื่นชอบ และตีความหมายให้กับสิ่งที่เขาได้ทำออกมา ศิลปะมีความเป็นมาที่ยาวนานมากมีหลากหลายแขนง เช่น งานปั้น งานเขียน ดนตรี แสดง ภาพวาด หรือประติมากรรมต่างๆ ล้วนเป็นศิลปะทั้งสิ้น

ศิลปะนั้นสามารถปรับแต่งออกมาได้ให้เข้ากับยุคสมัย ดังนั้นศิลปะก็จำเป็นมากทีเดียวที่จะต้องมีผู้รู้มาวิจารณ์งาน หรือวิเคราะห์งานเพื่อเป็นแนวทางให้ผู้ที่ทำงานศิลปะนั้นได้รู้จุดด้อยนำมาปรับปรุงให้เป็นจุดเด่น ทั้งนี้นอกเหนือจากที่เขาจะได้รู้จักการปรับปรุงแล้วเขายังจะได้ความรู้ และแรงบันดาลใจสร้างงาน ประยุกต์งานใหม่ๆ ออกมาเรื่อยๆ แถมยังได้พัฒนาฝีมือในการสร้างงานศิลปะอีกด้วย

การวิเคราะห์กับการวิจารณ์งานศิลปะนั้น มีความหมายที่แตกต่างกันอย่างไร

• การวิเคราะห์งานศิลปะ คือการแยกแยะงานศิลปะออกมาเป็นส่วนๆ แตกประเด็นให้ผู้ที่ทำงานศิลปะออกมาเห็นชัดเจนว่า เขานั้นรู้สึกอย่างไรกับภาพนี้ หรือผลงานศิลปะชิ้นนี้
• การวิจารณ์งานศิลปะ คือการแสดงความคิดเห็นต่อผลงานของผู้ทำงานศิลปะ โดยคนที่วิจารณ์นั้นต้องวิจารณ์ตามหลักของศิลปะจริงๆ โดยอ้างอิงหลักเกณฑ์ต่างๆ ของศิลปะเพื่อให้ผู้จัดทำเข้าใจง่าย และนำมาประยุกต์ในการสร้างสรรค์ศิลปะต่อไป

คุณสมบัติของนักวิเคราะห์ และวิจารณ์งานศิลปะ

• มีความรู้ต่างๆ ที่เกี่ยวกับงานศิลปะไม่ว่าจะเป็นศิลปะประจำชาติ หรือแม้กระทั่งศิลปะสากล
• ศึกษาจนมีความรู้ในด้านประวัติศาสตร์ต่างๆ ของศิลปะได้อย่างเชี่ยวชาญ
• รู้จักแง่มุมต่างๆ ของศิลปะได้อย่างถี่ถ้วน
• มีวิสัยทัศเกี่ยวกับศิลปะอย่างก้าวไกล และมีความเป็นตัวของตัวเองไม่คล้อยตามคนอื่น
• กล้าที่จะแสดงความคิดเห็นตามหลักเกณฑ์ของศาสตร์ให้ศิลป์ทั้งหมด ตามประสบการณ์และความรู้สึกที่มี

แนวทางและหลักเกณฑ์ในการวิเคราะห์งานศิลปะนั้น โดยทั่วไปแล้วจะมีหลักเกณฑ์เพื่อพิจารณาอยู่ 3 ประการคือ ด้านความงาม ด้านสาระ ด้านอารมณ์หรือความรู้สึก ซึ่งทุกด้านก็จะมีความสำคัญต่างกันออกไปดังนี้

• ด้านความงาม เป็นการประเมินคุณค่าจากรูปภาพ หรือภาพวาดด้วยการใช้ความรู้และความเข้าใจมาวิจารณ์งาน เพราะด้านความงามนั้นจะต้องวิเคราะห์จากทักษะฝีมือ และการใช้อารมณ์ในการสร้างผลงานขึ้นมา
• ด้านสาระ คือการวิเคราะห์ว่า ผลงานที่ออกมานั้นจุดประสงค์ส่งเสริมด้านคุณธรรม จริยธรรมหรือไม่ และภาพนี้มีสาระเกี่ยวกับอะไรบ้าง

ด้านความรู้สึก เป็นการประเมินผลงานจากคุณค่าทางความรู้สึก ว่าศิลปะที่ถูกสร้างออกมานั้น สามารถสื่อสารความรู้สึกอะไรได้บ้าง ในภาพวาดทำให้ผู้พบเห็นนั้นรู้สึกอย่างไรกับภาพนี้

การสร้างงานศิลปะขึ้นมาชิ้นหนึ่งนั้น สามารถทำได้หลายเทคนิคและหลายรูปแบบ ขึ้นอยู่กับความถนัดและความพึงพอใจของผู้สร้างผลงาน และเทคนิคที่เราจะนำมาเสนอกันในวันนี้ เป็นอีกหนึ่งเทคนิคง่ายๆ ที่สถานศึกษาเตรียมไว้สอนเด็กวัยเล็กค่ะ

“การขูดสีเทียน” เป็นอีกเทคนิคหนึ่งที่คุณสามารถทำด้วย ด้วยการระบายสีสันต่างๆ ให้เต็มพื้นที่กระดาษ หลังจากนั้นจึงใช้วัสดุปลายแหลมขูด เช่น ไม้เสียบลูกชิ้นหรือไม้จิ้มฟัน “วาด” ออกมาให้เป็นรูปร่างตามที่คุณต้องการ ซึ่งเป็นการสร้างสรรค์โดยการใช้จินตนาการอันสุดบรรเจิดของเด็ก รวมทั้งยังเป็นการใช้เวลาว่างให้เกิดประโยชน์อีกด้วย

เทคนิคการการขูดสีเทียน

• เคล็ดลับของการระบายสีเทียนในลักษณะนี้ คุณควรใช้กระดาษผิวหยาบเพื่อให้มันสามารถกักเก็บเนื้อสีไว้ได้ เป็นอย่างดี เช่น กระดาษร้อยปอน เป็นต้น
• เริ่มจากการระบายสีสเต็ปแรกแนะนำว่าใช้สีเข้มก่อน เนื่องจากสีเทียนเป็นสีทึบแสง สามารถใช้หลายๆ สีระบายกระจายไปทั่วๆ ในกระดาษได้เลย แต่เคล็ดลับ คือต้องระบายให้มีความกลมกลืนกันให้มาก เนื่องจากคุณต้องเผื่อพื้นที่ความลึกของพื้นผิวไว้ให้สีชั้นบนด้วย หลังจากนั้นแล้วจึงระบายสีชั้นต่อๆ ให้เป็นสีอ่อนขึ้นตามลำดับ โดยคุณอาจระบายสัก 3 ชั้นก็ได้ และชั้นสุดท้ายให้ระบายด้วย ‘สีดำ’ทั้งแผ่น
• เคล็ดลับความสวย คือ ช่วงรอยต่อตะเข็บระหว่างสี คุณควรระบายให้มันบางกว่าในส่วนที่จะเปลี่ยนเป็นสีอื่นออกไปเพราะมันจะช่วยให้การผสมสีเป็นไปได้โดยง่าย
• คุณควรวาดภาพที่มีขนาดใหญ่จะออกมาสวยกว่า เนื่องจากสีเทียนไม่เหมาะกับภาพที่มีขนาดเล็ก เวลาระบายด้วยเทคนิคนี้จะดูไม่สวยและไม่รู้เรื่อง ความสวยคือการโชว์สีที่อยู่ด้านล่าง
• เวลาระบายเทียนลงไปเรื่อยๆ จะมีเศษสีหรือเม็ดแข็งๆ เกาะติดอยู่บนกระดาษ คุณควรใช้กระดาษทิชชู่หรือไม้เคาะหูปัดออกเบาๆ แล้วค่อยระบายอีกครั้ง เพื่อความเรียบเนียนสวยงามของชิ้นงาน
• นอกจากนี้เมื่อคุณระบายเสร็จในแต่ละครั้ง แนะนำว่าให้นำกระดาษทิชชูมาเช็ดสีที่ติดอยู่ตรงปลายด้วย ดูแล้วต้องสะอาด เนื่องจากถ้าไม่เช็ดแล้วระบายซ้ำลงไป สีจะดูหม่นหมอง
• เมื่อลงสีดำสนิทในชั้นสุดท้ายแล้ว ให้ปล่อยกระดาษแผ่นนั้นทิ้งไว้ให้แห้งสักครู่ ตรวจดูว่าไม่มีเศษอะไรกระจัดกระจายอยู่ แล้วให้ใช้ไม้จิ้มฟัน หรือไม้จิ้มลูกชิ้น ขูดสีดำพร้อมวาดเป็นรูปตามใจชอบ เมื่อขูดสีดำออกจะมีเส้นดำหลุดออกมาให้หยิบออกทุกครั้ง เพื่อจะได้ไม่ทำให้ภาพเลอะเทอะ
• วาดภาพได้ตามใจชอบ

การไปเยี่ยมชมงานศิลปะ เดินดูแกลอรี่ เป็นอีกหนึ่งกิจกรรมของหลายคน การเดินชมงานศิลปะเป็นการกล่อมเกลาจิตใจวิธีหนึ่ง เสริมสร้างความงามภายในจิตใจได้ด้วย หนึ่งในงานศิลปะที่หลายคนมีความคิดเห็นแตกต่างกันไปนั่นคือ งานศิลปะสายแอ็บสแตร็กส์ ภาพนามธรรมเหล่านี้มีเสน่ห์ตรงไหนกัน

ศิลปะงานแอ็บสแตร็กส์ เป็นแบบไหน

ศิลปะงานแอ็บสแตร็กส์ หากจะให้นิยามให้ง่ายสุดคือไม่มีนิยามอะไรเลย ภาพแบบนี้จะเป็นภาพนามธรรมอย่างถึงขีดสุด ภาพนามธรรมแบบนี้จะอยู่นอกเหนือกฎเกณฑ์ทุกแบบ ไม่ว่าจะเป็น สี เส้น แสง เงา ศิลปินสามารถทำได้หมด ทุกอย่างเป็นไปตามอารมณ์ แนวคิด ความต้องการของศิลปินล้วนๆ

เข้าให้ลึกถึงอารมณ์

เสน่ห์สำคัญของการเสพงานศิลป์แอ็บสแตร็กส์ นั่นคือ การเสพภาพเพื่อให้เข้าใจถึงอารมณ์ของศิลปิน ภาพแอ็บสแตร็กส์จะเป็นภาพนามธรรม การสร้างงานศิลป์แบบนี้ศิลปินผู้สร้างจะใช้อารมณ์อย่างมาก การเสพงานเพื่อให้เข้าใจอารมณ์ขณะนั้นของศิลปินกำลังสร้างงาน แม้ว่าจะยากแต่รับรองเลยว่าหากเราหยุดดูสักครู่ ตั้งสมาธิให้ดีรับรองเลยว่า เราจะเข้าถึงอารมณ์ภาพนั้นได้แบบไม่น่าเชื่อเลย บางคนรู้สึกเศร้า รู้สึกตื่นเต้น ทำได้หมด

ลายเส้น แสง สี เงา

หากใครเสพงานศิลปะ แล้วคาดหวังว่าจะต้องเห็นงานศิลปะตามกฎเกณฑ์การวาดภาพทั่วไปนั้นผิดถนัดเลย การสร้างภาพแอ็บสแตร็กส์เป็นการสร้างงานศิลป์จากอารมณ์ ความรู้สึก จินตนาการของศิลปิน ทำให้บางครั้งพวกเค้าเลือกทำตามอารมณ์มากกว่าหลักการเหตุผลใดๆทั้งสิ้น งานสายนี้บางชิ้นสวยงามให้อารมณ์มาก แต่ใช้สีผิดทฤษฏีสีก็มีมาเยอะ เสน่ห์ของภาพสายนี้มันอยู่ตรงนี้แหละ การสร้างงานศิลป์โดยไม่คำนึงถึงกฎเกณฑ์ทางศิลปะใดๆทั้งสิ้น มันกลับทำให้ภาพนั้นสวยกว่าภาพที่สร้างขึ้นโดยเน้นหลักการทางศิลปะเสียอีก (ไม่น่าเชื่อใช่ไหมล่ะ)

ความหมายของภาพ

ภาพแอ็บสแตร็กส์ บางครั้งศิลปินจะไม่ใส่ข้อความอะไรไว้ให้เลย แม้แต่ชื่อภาพ เค้าต้องการให้เราตีความภาพนั้นด้วยตัวเอง นี่มันก็เป็นเสน่ห์ของภาพแบบนี้เช่นกัน ภาพหนึ่งภาพตีความหมายได้เป็นล้านคำ ช่างเหมาะกับนิยามภาพสายแอ็บสแตร็กส์มาก หรือบางครั้งเราอาจจะได้สนุกกับสารบางอย่างที่ศิลปินสื่อมาก็มี อาจจะซ้อนอยู่ในชื่อภาพ ก็เป็นได้ การเล่นระหว่างศิลปิน กับผู้เสพงานแบบนี้ ยิ่งทำให้งานดูน่าค้นหาในอีกมุมมองหนึ่ง

แต่อีกมุมมองหนึ่งการเสพงาน แอ็บสแตร็กส์ แบบนี้เราอาจจะไม่ได้ความหมายอะไรเลยก็ได้ เอาความสวย อารมณ์ เป็นที่ตั้งอย่างนี้ก็มีเหมือนกัน เรียกได้ว่า ภาพแอ็บสแตร็กส์ อาจจะสื่อถึงอะไรก็ได้ หรือ ไม่สื่อถึงอะไรเลยก็ได้คงไม่ผิดนัก ความเป็นนามธรรมนี่แหละ ทำให้ภาพแอ็บสแตร็กส์มีเสน่ห์จนหลายคนชื่นชอบ

การวาดภาพ ไม่ว่าจะเป็นงานศิลปะประเภทไหนทั้งแบบออฟไลน์ หรือ แบบออนไลน์ เชื่อว่าถ้าไม่ใช่กลุ่มงานขาวดำ เรื่องสีถือว่ามีส่วนอย่างมากในการทำชิ้นงานออกมา สีมีผลต่อความสวยงาม ยังมีผลต่ออารมณ์ของภาพ อารมณ์ของศิลปิน รวมถึงการสื่อสารภาพออกมาด้วย สีอาจจะแบ่งได้หลายแบบ วิธีแบ่งได้ง่ายสุดนั่นคือ สีโทนร้อน กับ สีโทนเย็น สีสองกลุ่มนี้แตกต่างกันอย่างไร เรามาหาคำตอบกัน

รายละเอียดของสี แตกต่างกัน

สีหากเราจะแบ่งออกเป็นวงจรของสีไล่มาตั้งแต่แม่สี(สีขั้นปฐมภูมิ) สีแดง สีน้ำเงิน สีเหลือง จากนั้นก็นำมาผสมกันจนเป็นสีขั้นทุติยภูมิ จนถึงสีขั้นตติยภูมิ หากเราจะแบ่งสีออกเป็นสองกลุ่ม สีโทนร้อนจะเริ่มตั้งแต่สีแดง สีแดงเหลือง สีส้ม ไปจนถึงสีเหลือง ส่วนสีโทนเย็นจะเริ่มจาก สีเหลืองอมเขียว สีเขียว สีเขียวอมน้ำเงิน สีน้ำเงิน จนถึงสีม่วง หากเราเปรียบเทียบวงจรสีจะเห็นว่าสีโทนร้อนกับสีโทนเย็นจะตรงข้ามกันจนเหมือนคนละด้าน แต่บางทฤษฎีก็แย้งว่าบางครั้งเราก็สามารถทำให้สีโทนร้อนเป็นโทนเย็นได้ ยกตัวอย่างเช่น สีแดงหากเป็นสีแดงที่มีความเข้มข้นไปทางน้ำเงินมากกว่าก็จะเหมาว่าโทนเย็นก็ได้ เช่นกันหากสีเขียว เดิมเป็นสีโทนเย็น แต่หากสีเขียวที่ส่วนผสมสีน้ำเงินมากกว่าเหลืองมันก็จะกลายเป็นสีโทนร้อนได้

อารมณ์แตกต่างกัน

สีโทนร้อน สีโทนเย็น นอกจากเรื่องความสวยงาม ข้อแตกต่างของสีสองกลุ่มนี้ นั่นคือ อารมณ์ของสีจะแตกต่างกันด้วยแม้ว่าจะเป็นภาพเดียวกันเป๊ะก็ตาม ยกตัวอย่างเช่น หากเราวาดภาพเด็กผู้หญิงคนหนึ่งเหมือนกันทุกประการ สองภาพ ภาพแรกเราระบายสีด้วยสีโทนร้อน ผมสีแดงน้ำตาล เสื้อสีแดง ภาพสองระบายด้วยสีโทนเย็น ผมสีน้ำเงิน เสื้อสีแดงอมเขียว จากนั้นนำภาพทั้งสองมาวางเทียบกัน เชื่อว่าเราจะมองเห็นความแตกต่างชัดเจนเรื่องอารมณ์ ภาพเด็กผู้หญิงคนแรกจากกลุ่มสีโทนร้อน เราจะรู้สึกได้ถึงความร้อนแรง ความแข็งแกร่ง เหมือนเป็นเด็กผู้หญิงไม่กลัวใคร ภาพจากสีโทนเย็นเด็กผู้หญิงคนนี้จะให้ความรู้สึกผ่อนคลาย มากกว่า นี่แหละคือพลังงานของโทนสี

การใช้สีควบคู่

โทนสีทั้งสองหากอยากให้เกิดประสิทธิภาพมากขึ้น เราต้องเลือกคู่สีให้ส่งเสริมกันด้วย สีทั้งสองโทนจะมีสีเกื้อหนุนแตกต่างกัน สีโทนร้อนสีแดงอาจจะใช้สีส้ม สีเหลืองมาเกื้อหนุน  สีโทนเย็นอย่างสีน้ำเงินอาจจะใช้สีเขียวอ่อนมาหนุนเพื่อให้สีน้ำเงินโดดเด่นยิ่งขึ้น ข้อสังเกตสีเกื้อหนุนจะเป็นสีกลุ่มเดียวกัน อยู่ใกล้กันนั่นเอง นี้คือความแตกต่างของสีทั้งสองโทน